Najmanja opština u zemlji jedna je od najvećih zvijezda održivosti

Postoji toliko istorijskih znamenitosti u Sjevernoj Makedoniji, da je često lako gledati prolazeći pored nevjerovatne ljepote koja je ispred vašeg nosa. Tako je i sa Vevčanima, najmanjom opštinom u zemlji.

Nalazi se u jugozapadnom dijelu Sjeverne Makedonije, samo 15 km udaljena od Ohridskog jezera — najstarijeg jezera u Evropi i svjetske baštine UNESCO-a kako kulturne tako i prirodne — i ispod padina planine Jablanica koja oduzima dah, opština ima površinu od samo 35 kvadratnih kilometara i populaciju od oko 2500 stanovnika. Ipak, Vevčani predstavljaju ekološki i geološki jedinstveno nalazište sa snažno cijenjenom tradicijom, kulturom i prirodnim blagom.

Vevčanski izvori nalaze se na nadmorskoj visini od 960 metara i sastoje se od sedam manjih izvora koji se spajaju i čine tok rijeke Vevčani kao i pećina iz koje su nastali, su prave prirodne rijetkosti i jedinstveni su za ovu malu zajednicu. Štaviše, lokalni kontekst Vevčana je posebno važan i specifičan. Ljudi su vijekovima živeli u harmoniji sa prirodom, koristeći njene resurse na održiv način. Njihova identifikacija sa prirodom je značajna i posebno su ponosni na činjenicu da na njihovoj teritoriji postoji zaštićeno područje. Vevčanski izvori su zakonom proglašeni zaštićenim područjem razvrstavanjem u Spomenik prirode kategorije III, 2012.godine.

Međutim, iako država proglašava i uspostavlja zaštićena područja, ona ne izdvaja nikakva sredstva iz svog budžeta za njihovu finansijsku podršku. Dakle, u 2019.godini, kako bi se pomoglo opštini Vevčani da osigura finansijsku održivost, Program očuvanja prirode u Sjevernoj Makedoniji — projekat Švajcarske agencije za razvoj i saradnju koji koordinišu Farmahem i MED (Makedonsko ekološko društvo), a u saradnji sa Ministarstvom životne sredine i prostornog uređenja — uveo je koncept za identifikaciju mogućnosti za dizajniranje podsticajnih mehanizama za plaćanje usluga ekosistema kako bi se osigurala finansijska održivost. Iz multi-kriterijumske analize koju su sproveli, ispostavilo se da je održivi turizam, kao paket kulturnih usluga, usluga ekosistema za koju je najprihvatljivije dizajnirati platnu šemu.

Kako bi nastavili da se razvijaju na održiviji način, predstavnici Balkan Green-a iz Sjeverne Makedonije – Mustseedonia, uz podršku Farmahema i MED (Makedonskog ekološkog društva), počeli su da rade sa lokalnom zajednicom Vevčana na njihovom obrazovanju, koučingu i uključivanju u metode i prakse održivog turizma kroz Green Destinations Program dobrih putovanja na poslovnom nivou i Top 100 priča o dobroj praksi na nivou destinacije. Na ovaj način oni će podstaći razvoj opštine Vevčani kao prve sertifikovane održive destinacije a time i model koji će poslužiti kao inspiracija i replicirati se u drugim destinacijama širom zemlje.